Dominic A. Pacyga, Amerykańska Warszawa. Rozkwit, upadek i odrodzenie polskiego Chicago

Amerykanie mówią, że jedynym miastem, które prześciga Chicago pod względem liczebności polskiej populacji, jest Warszawa. Twierdzenie to oczywiście nie oddaje rzeczywistości, ale kryje się w nim ziarno prawdy: od lat trzydziestych XIX wieku do Wietrznego Miasta napłynęło kilka fal masowej migracji z Polski, a współcześnie przynajmniej jeden na dziecięciu mieszkańców metropolitalnego Chicago ma polskie korzenie. Polska społeczność przez lata nie tylko rosła, ale też rozwijała się i redefiniowała kryteria, decydujące o przynależności do niej. Czy o polskości rozstrzyga znajomość języka polskiego? Jakie znaczenie dla identyfikacji narodowej ma religia? Czy polskość się stopniuje, to znaczy czy imigranci, którzy przybyli do Stanów Zjednoczonych wcześniej, są Polakami „mniej” niż Ci, którzy wyemigrowali z ojczyzny niedawno? Profesor Dominic Anthony Pacyga śledzi przemiany Polonii w trakcie jej ponad stuletnich dziejów, kreśląc portret ludzi silnie związanych z ich historycznym domem, ale jednocześnie dumnych z miasta, w którym zdecydowali się osiedlić.

Autor Amerykańskiej Warszawy wyodrębnia dwa najważniejsze wątki, które miały wpływ na losy Polaków w Chicago. Po pierwsze, podkreśla ich związki z ojczyzną. Opowiada o sposobach, na jakie członkowie amerykańskiej Polonii angażowali się w działania pomocowe na rzecz swoich rodaków w kraju nad Wisłą – czy to podczas zaborów, obu wojen światowych, czy w okresie komunizmu. Pokazuje, że kwestie takie, jak niepodległość, niezawisłość, wolność i dobrobyt Rzeczypospolitej zawsze były dla nich kluczowe, niezależnie od tego, czy Polskę pamiętali z własnej przeszłości, czy jako dom ich przodków.

Po drugie, Pacyga uwydatnia także związki Polonii ze Stanami Zjednoczonymi i rekonstruuje miejsce imigrantów w amerykańskim społeczeństwie. Pokazuje, jak ludzie przybyli zza Wielkiej Wody „za chlebem”, wywodzący się z warstw ludowych, walczyli o swoje prawa jako robotnicy w czasach, gdy Chicago było miastem przemysłowym. Następnie śledzi, jak członkowie polskiej diaspory stopniowo wzbogacali się, zdobywali coraz lepsze wykształcenie i przenosili się na przedmieścia, przejmując wartości amerykańskiej klasy średniej.

„Podczas gdy imigracja od dawna odgrywała ważną rolę w historii Stanów Zjednoczonych, polscy historycy rzadko skupiali całą uwagę na wielkich migracjach XIX i XX wieku, ograniczając się zwykle do krótkich wzmianek” – pisze Pacyga, stojąc jednocześnie na stanowisku, że „nie da się w pełni zrozumieć historii Polski bez uwzględnienia roli Polaków na emigracji”. Amerykańska Warszawa wypełnia tę lukę, opowiadając o dziejach Polonii z wielką uważnością i zaangażowaniem. Książka jest skierowana przede wszystkim do czytelników, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę na temat imigracji i mniejszości narodowych, ale również do tych, którzy są zainteresowani przemianami amerykańskiego miasta. Pokazuje bowiem, że problemy imigrantów w Chicago cyklicznie powracają: w sytuacji podobnej do Polaków z początku dwudziestego stulecia znajdują się teraz Meksykanie, Etiopczycy, Syryjczycy…

Dominic A. Pacyga jest emerytowanym profesorem historii Wydziału Nauk Humanistycznych, Historii i Nauk Społecznych Columbia College w Chicago. W roku 2014 został laureatem Nagrody Mieczysława Haimana za wyjątkowy i trwały wkład w badania dotyczące Polonii w Ameryce. Jest autorem między innymi takich książek, jak Polish Immigrants and Industrial Chicago: Workers on the South Side, 1881–1922; Chicago: A Biography; oraz Slaughterhouse: Chicago’s Union Stock Yard and the World It Made. Muzeum Historii Polski oddaje w ręce czytelników Amerykańską Warszawę, która jest pierwszym dziełem Pacygi w całości przetłumaczonym na język polski.

Publikacja dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

© 2019 by The University of Chicago. All rights reserved.

Licensed by The University of Chicago Press, Chicago, Illinois, U.S.A.

Tytuł oryginału: American Warsaw: the rise, fall, and rebirth of Polish Chicago

© for the Polish edition: Muzeum Historii Polski w Warszawie

Autor: Dominic A. Pacyga

Wydawca: Muzeum Historii Polski 

ISBN 978-83-65248-90-9

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 368

Oprawa: broszurowa

Format: 137 x 210 mm